Υπάρχουν καλοκαίρια που μυρίζουν αντηλιακό, υπάρχουν καλοκαίρια που μυρίζουν αλάτι, και υπάρχουν και αυτά που μυρίζουν… σκάνδαλο. Και φέτος, όσο και να προσπαθώ να αποσυνδεθώ από την επικαιρότητα, όσο κι αν θέλω να πατήσω pause και να βυθιστώ σε μια playlist με Πασχάλη, Καρβέλα και τα “Καλοκαίρια και χειμώνες” που με μεγάλωσαν, κάτι έρχεται πάντα να με τραβήξει πίσω στο τώρα. ΟΠΕΚΕΠΕ λέει. Καινούριο φρούτο; Όχι ακριβώς. Παλιό σάπιο φρούτο, απλώς ξανασερβιρισμένο.
Και κάπου ανάμεσα σε ρεπορτάζ, tweets και αναρτήσεις οργής, αναρωτιέμαι: είναι το φετινό σκάνδαλο το μεγαλύτερο; Ή απλώς ένα ακόμη κεφάλαιο στην παλιά καλή παράδοση του ελληνικού «φαγοποτιού»;
Και ξέρεις τι σκέφτομαι κάθε φορά που βλέπω τέτοιες υποθέσεις να ξεδιπλώνονται; Πόσο εύκολα τα καταπίνουμε όλα. Πόσο γρήγορα γλιστράμε πίσω σε ρυθμούς νηνεμίας. Ίσως επειδή έχουμε μάθει να ζούμε με αυτά. Ίσως επειδή έχουμε περάσει και από χειρότερα. Θυμάσαι;
Όταν καίγονταν τα ταμεία αντί για τον ήλιο
Το 2004 ήμασταν περήφανοι. Η Αθήνα υποδεχόταν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ήταν το απόλυτο καλοκαίρι. Από εκείνα που ακόμη κι αν δεν πήγες διακοπές, ένιωθες λες και ήσουν στην καρδιά του κόσμου. Ήμασταν όλοι συντονισμένοι, και στους δρόμους υπήρχε αυτή η “γιορτινή” αίσθηση — με κάγκελα, ελέγχους, σημαίες, κι ένα ψεύτικο χαμόγελο να αιωρείται.
Τι έμεινε όμως όταν πέρασε η φλόγα; Λογαριασμοί. Πολλοί λογαριασμοί. Κάτι κτίρια-φαντάσματα στο Ελληνικό, κάτι τσιμεντένιες αψίδες που γέμισαν αγριόχορτα, και κάτι φήμες για υπερκοστολογήσεις που ποτέ δεν διαψεύστηκαν ουσιαστικά. Ήμασταν περήφανοι, λέγαμε τότε. Αλλά και λίγο «πιασμένοι κορόιδα», αν σκεφτείς τι πλήρωσε τελικά η χώρα.
Και το 2005; Eurovision. Παρότι το έζησα με ενθουσιασμό (μην κοροϊδευόμαστε, όλοι τραγουδούσαμε το Number One), θυμάμαι κι εκείνη την περίοδο σαν μια μικρογραφία της ελληνικής υπερβολής. Ακόμη και η διοργάνωση του 2006, όταν φέραμε τη Eurovision στην Αθήνα, είχε τις ίδιες ιστορίες: υπέρογκες χρεώσεις, περαστικά τιμολόγια, μακέτες με χρυσάφι, και δημοσιογράφους που έψαχναν ποιος πλήρωσε τι.
Το καλοκαίρι της βιτρίνας
Και κάπως έτσι, καταλήγουμε να θυμόμαστε καλοκαίρια όχι μόνο για τις βουτιές, τα φλερτ και τα απογεύματα με κασέτες και παγωτά, αλλά και για τα μεγάλα, γεμάτα glitter και δημόσιο χρήμα φεστιβάλ εθνικής αυταπάτης. Δεν είναι ότι δεν περάσαμε καλά. Είναι ότι δεν ξέραμε το κόστος — και όταν το μάθαμε, ήταν αργά.
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ σήμερα δεν σοκάρει γιατί είναι κάτι πρωτόγνωρο, σοκάρει γιατί είναι το ίδιο έργο σε επανάληψη. Και αυτό πονάει περισσότερο!! Οι πρωταγωνιστές αλλάζουν, τα κόμματα αλλάζουν, αλλά το σενάριο μένει το ίδιο. Τόσα χρήματα, τόση απάτη, και στο τέλος το μόνο που απομένει είναι ένας τίτλος ειδήσεων και κάνα δυο μηνύσεις που καταλήγουν στο συρτάρι.
Μη νομίζεις, κι εγώ ήμουν απ’ αυτούς που πίστευαν ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Ότι αν καταλάβουμε, αν ξυπνήσουμε, κάτι θα γίνει. Κι ακόμα το ελπίζω. Αλλά όσο μεγαλώνω, βλέπω πόσο βαθιά είναι ριζωμένο αυτό το σύστημα της απάτης, της κουτοπονηριάς, της αρπαχτής. Και το καλοκαίρι δεν βοηθάει. Γιατί είναι η εποχή που χαλαρώνεις. Που θες να ξεχαστείς. Που λες «δε βαριέσαι, Σεπτέμβρη θα δούμε».
Και κάπως έτσι περνάνε οι δεκαετίες.
Και τώρα; Τι γίνεται τώρα;
Δεν θέλω να σε κουράσω με αναλύσεις. Ούτε να παίξω τον ηθικοπλάστη. Θέλω απλώς να πω ότι ίσως ήρθε η ώρα το καλοκαίρι να μην είναι μόνο καταφύγιο. Να μην είναι μόνο απόδραση. Αλλά και αφορμή. Αφορμή να σκεφτούμε τι κληρονομήσαμε, τι χάσαμε, τι επαναλαμβάνουμε.
Όταν ακούω σήμερα για σκάνδαλα όπως αυτό του ΟΠΕΚΕΠΕ, δεν μπορώ να μην σκεφτώ όλα εκείνα τα απογεύματα του 2004, που η Ελλάδα φαινόταν να λάμπει. Τι ειρωνεία, ε; Λάμπαμε απέξω, και μέσα είχαμε αρχίσει ήδη να καίμε λάδια.
Αλλά δεν πειράζει. Εμείς ξέρουμε. Είμαστε μαθημένοι. Όταν ακούμε «έλεγχος δαπανών», καταλαβαίνουμε πως κάποιος πήρε καινούργιο SUV. Όταν λένε «διαφάνεια», σημαίνει πως έσβησαν με μαεστρία τα ίχνη. Και κάθε φορά που ακούμε «εξυγίανση», κάποιος σύμβουλος πήρε μερικά χιλιάρικα για να πει «κόψτε από τους μικρούς».
Βλέπεις, εδώ στην Ελλάδα, έχουμε μάθει να χορεύουμε ζεϊμπέκικο πάνω σε τιμολόγια. Να τραγουδάμε Μητροπάνο μπροστά σε Excel. Να παραγγέλνουμε πίτσα με την κάρτα του ταμείου. Και το πιο εντυπωσιακό; Πάντα κάποιος άλλος φταίει. Οι προηγούμενοι. Οι επόμενοι. Οι ξένοι. Οι εξωγήινοι. Οι ξάδερφοι από τα Τρίκαλα.
Μέσα σε όλο αυτό το κουβάρι, οι διοργανώσεις συνεχίζονται. Τώρα που είδαμε τι έγινε με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αδημονούμε για την επόμενη “διοργάνωση”: Το φεστιβάλ σπατάλης, το πανηγύρι των bonus, το καρναβάλι των επιδομάτων. Κάπου σε ένα γραφείο, ένας υπάλληλος ψάχνει ακόμα την “τεχνική υποστήριξη” που χρεώθηκε 480.000 ευρώ – για να κάνει log out και log in και να λέει μίσο λεπτό να σας συνδέσω με τον υπέθυνο.
Αλλά δεν βαριέσαι. Περνάμε καλά. Γελάμε με τα memes, τρώμε καρπούζι με τυρί φέτα, πίνουμε μπύρες με το καλαμάκι και πάμε παραλία. Γιατί στο τέλος, όπως έλεγε κι ο άλλος, «στην Ελλάδα ό,τι δηλώσεις είσαι». Κι αν δηλώσεις… αόρατος στα τιμολόγια, τόσο το καλύτερο.
Και το πιο μαγικό σε όλα αυτά; Η απόλυτη ελληνική εφεύρεση: το «νομιμοφανές». Όχι, δεν είναι παρανομία – απλώς… “δεν είναι και τόσο καθαρό”. Είναι αυτή η γκρίζα ζώνη που χωράει τρία ξαδέρφια, δύο εταιρείες-φαντάσματα, έναν πρώην υπουργό, και έναν μπάρμπα που υπέγραψε γιατί «του το ζήτησαν ευγενικά». Σαν ελληνική κωμωδία των ‘80s, αλλά χωρίς το γέλιο – μόνο τα σκάνδαλα.
Μια καλοκαιρινή ευχή
Εύχομαι αυτό το καλοκαίρι, αντί να ξεχάσουμε για λίγο τα πάντα, να θυμηθούμε. Όχι για να χαλάσουμε το καρπούζι μας με τη φέτα ,ούτε για να ρίξουμε ξινίλα στη βουτιά. Αλλά για να έχουμε στο νου μας – έστω και κάτω απ’ την ομπρέλα – ποιοί μάς φόρτωσαν τα βατραχοπέδιλα της κοροϊδίας.
Να θυμηθούμε πού πήγαν τα λεφτά μας, πώς βαφτίστηκε “ανάπτυξη” το catering των 3.000 ευρώ, πώς έγινε “έργο” το PowerPoint με τα Σκόιλ Ελληκίκου , πώς φτιάχτηκαν events για 30 άτομα με budget 300.000 ευρώ . Και να τολμήσουμε να γελάσουμε με όλα αυτά – όχι από απελπισία, αλλά για να μην τα ξαναπληρώσουμε. Γιατί η λήθη είναι δωρεάν, αλλά η επανάληψη κοστίζει. Και αν δεν προσέξουμε, κάθε καλοκαίρι θα μοιάζει με τον προηγούμενο: λίγο πιο καυτό, λίγο πιο ειρωνικό, λίγο πιο ακριβό.
Οπότε, καλό καλοκαίρι. Με καθαρή σκέψη, αλάτι στο δέρμα και λίγο… ξίδι στη μνήμη. Να γυμνάζεστε ,να διαβάζετε (Past Fowrard και anthem.gr),να πίνετε νερό και να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά πάντα με χιούμορ και θετική διάθεση… Να περάσετε ένα υπέροχο καλοκαίρι!
